Zelfs wie in de verste verte niet met zijn geld of investeren bezig is, heeft er al van gehoord: de bitcoin. De prijs van bitcoin maakt immers weer nieuwe records. Dat heeft maar één oorzaak: de wereldwijde vraag wordt steeds groter. En het aanbod (er zijn er maar een beperkt aantal in omloop) kan niet volgen.
Ik heb getwijfeld om de bitcoin een plaats te geven op deze blog. Mijn artikel over speculatie was misschien voldoende om het verschil duidelijk te maken tussen investeren in toegevoegde waarde en gokken op waardeloze producten.
Maar de bitcoin is toch een speciaal geval. Het spreekt tot de verbeelding. Ook tot de mijne. Een revolutionaire, digitale munt die wie er mee in contact komt stinkend rijk lijkt te maken. En zelfs wie nu nog sceptisch is, zal ongetwijfeld wel eens denken: “Man, dit is ongelofelijk… Had ik een paar jaar geleden slechts een fractie van mijn geld geïnvesteerd, was ik nu financieel vrij in het kwadraat!”
Ook ik. Maar, zoals je kon afleiden uit de titel: ik heb er nog geen cent ingestoken. En ik ben dat ook niet van plan. Misschien vraag je je dan af: “Hé, dit is toch een blog over financiële vrijheid? Als je zoveel van investeren afweet, had je dit toch moeten zien aankomen en er al een hoop geld mee verdiend hebben?”
Wel, niet perse, ik probeer je uit te leggen waarom.
Waarom mensen bitcoin kopen.
Als de prijs van iets zo spectaculair stijgt, is het niet onbelangrijk om te weten wat het achterliggende mechanisme achter die stijgende vraag is.
Is het omdat het zo een “fantastisch product” is? Of omdat mensen er ooit mee willen betalen? Of omdat het de wereld zal veranderen? Dat is alleszins wat je vaak hoort. Ik vraag me toch af hoe luid die argumenten nog zouden klinken moest een koper op voorhand weten dat de prijs de komende jaren stabiel zal blijven. De énige reden is dus: pure hebzucht. Makkelijk geld verdienen met enkele muisklikken. Iedereen die bitcoins koopt, hoopt dat de prijs zal stijgen om later met winst te kunnen verkopen.
Mensen baseren hun keuze om al dan niet te kopen dus gewoon op de stijgende prijs. Ben je op dit moment enthousiast over de bitcoin, wil je er kopen of heb je er al gekocht? De kans is groot dat je liefde serieus zou bekoelen als de prijs terug naar enkele eurocenten zou gaan. Ook dan blijft het nochtans exact hetzelfde product, dat je nu aan een fractie van de prijs kan kopen!
De sociale factor is niet te onderschatten. Wanneer je je collega, klasgenoot, blogger of vlogger, buur,… ziet rijk worden gewoon door wat digitale munten te kopen, speelt het rechtvaardigheidsgevoel. Waarom zou jij, met grofweg dezelfde achtergrond, werkattitude, intellectuele capaciteiten,… immers niet het recht hebben op dezelfde rijkdom? Het is een belangrijke reden waarom hardwerkende, brave burgers blindelings overgewaardeerde aandelen kopen. Of waarom Amerikanen in de jaren voorafgaand aan de huizencrash massaal huizen kochten met geld dat ze niet hadden. Ze zagen wat anderen er mee verdienden, en claimden het recht op dezelfde rijkdom (met alle gevolgen van dien…).
Mensen zouden al hun geld investeren in lucht of gras, als ze zien dat anderen er rijk mee worden. Het is een ontzettend sterk mechanisme dat jammer genoeg blind en doof kan maken voor elke vorm van argumentatie.
Maar is het dan geen fantastische uitvinding?
Ongetwijfeld ontkennen bitcoinbezitters dat sociale factoren of de focus op winst een rol spelen (als je zelf bitcoins hebt, en je bent nog niet afgehaakt, proficiat!). Want uiteraard hebben ze zich geïnformeerd. Misschien al lichtjes vooringenomen (stel je voor dat het toch maar niets blijkt te zijn, kunnen ze geen bakken geld verdienen…) gaan ze op zoek naar “experten” die uitleggen wat de bitcoin nu juist is. En dan lees en hoor je dingen als:
- Omdat er maar een beperkt aantal van gemaakt zijn, is het veel beter dan elke andere munt! De munten die we kennen, uitgegeven door centrale banken, kunnen alleen maar in waarde dalen omdat ze ongelimiteerd bijgedrukt kunnen worden.
- Het is het nieuwe digitale goud! Zoveel efficiënter, je moet het niet ergens veilig bewaren,… Bij de volgende zware crisis is het het enige dat nog zijn waarde zal behouden.
- Die blockchain technologie is fantastisch, je kan, zonder toezicht van de overheid, gemakkelijk en snel betalingen doen over de hele wereld. Binnen x aantal jaar gebruikt iedereen de bitcoin!
Een woordje over geld en goud.
Even googelen en je ziet meteen dat er een en over en weer gegooi is met argumenten voor- en tegen. Is de bitcoin nu beter dan het traditionele geld uitgegeven door centrale banken? Er worden analyses gemaakt en grote verklaringen afgelegd. Maar dit is het punt dat je zelden hoort: geld is altijd een slechte investering! Geld moet namelijk grofweg aan twee functies voldoen: het moet min of meer zijn waarde behouden, en je moet er mee kunnen betalen. Daarnaast heeft het simpelweg géén intrinsieke waarde. Het is papier, munten of wat cijfers op je computer. Dus: of de bitcoin nu beter en efficiënter is dan andere munten is wat gerommel in de marge. Het is hoogstens de beste van elke slechte investering die je kan maken.
Maar bitcoin is meer dan dat: het is het nieuwe goud! Een product dat bescherming biedt tegen geldontwaarding (inflatie) in tijden van crisis en onzekerheid. Ook hier: goud is een slechte investering. Laat me het uitleggen aan de hand van een voorbeeld van Warren Buffett, ontegensprekelijk één van de grootste investeerders.
Neem volgend voorbeeld. Je erft € 300.000. Je hebt de keuze tussen 2 investeringen die je pas verkoopt na 50 jaar.
- Je koopt een boerderij met alles er op en eraan. Er is personeel, machines, land, kapitaal voor aankopen,…
- Je koopt 11 bitcoins of 6 kilo goud (ongeveer wat je vandaag voor € 300.000 kan krijgen).
Als je kiest voor optie 1, heb je 50 jaar lang een boerderij die goederen produceert en zo inkomsten voor je genereert. Het beste van al: dat kapitaal kan opnieuw geïnvesteerd worden om bv. aanpassingen te doen, uit te breiden, nieuwe producten te ontwikkelen,… die op hun beurt het potentieel hebben om nog meer inkomsten te genereren.
(Als je alles in één boerderij investeert, heb je uiteraard het risico dat die failliet gaat. Dat is waarom jij en ik beter een indexfonds kopen om het risico te spreiden over duizenden bedrijven.)
Als je kiest voor optie 2, heb je na 50 jaar nog altijd exact hetzelfde: 11 bitcoins of 6 kilo goud. Die bitcoins of dat goud hebben niets voor je gedaan. Je kan alleen maar hopen dat er iemand te vinden is die je er hetzelfde, of met wat geluk meer voor betaalt…
Maar wat als die fantastische technologie de wereld verovert?
De blockchain technologie die achter de bitcoin zit, en waar ik (maar jij waarschijnlijk ook) bitter weinig vanaf weet, lijkt fantastisch te zijn. Veel (echte) experten beweren dat de toepassingen eindeloos zijn en dat er een mooie toekomst weggelegd is voor cryptomunten. Ik betwijfel het zelfs niet. En ik ben er door geïntrigeerd, maar de uitkomst kan mij eigenlijk weinig schelen. De reden is simpel, want er zijn uiteindelijk twee mogelijkheden:
- Bitcoins en de achterliggende technologie vinden hun ingang in ons alledaagse leven. We betalen er mee, de technologie wordt door zowat elk bedrijf gebruikt,… Fantastisch, want via mijn indexfonds (met duizenden bedrijven) profiteer ik mee van die enorme efficiëntiewinst en bijbehorende inkomsten. Nu al gebruiken talloze bedrijven de blockchain om toegevoegde waarde te creëren.
- Het wordt een flop. Overheden leggen allerlei restricties op, of er komen betere munten, de blockchain wordt weggeconcurreerd door een nog revolutionairdere technologie,… Geen probleem, ook dan bezit ik nog altijd een deeltje van de duizenden bedrijven die blijkbaar een efficiëntere manier gevonden hebben om waarde te creëren.
De vrije markt zal uiteindelijk bepalen wat het wordt. En op het einde van de rit wint de houder van het indexfonds, de consument,… Iedereen, behalve waarschijnlijk de eigenaar van de onproductieve bitcoin.
Wat met al die winst die we zo mislopen?
Als je in 2011 voor € 1000 bitcoins gekocht had, die toen € 1 waard waren, zou je die nu kunnen verkopen voor een slordige 27 miljoen euro. Dat blijft toch een beetje zuur?
Niet bepaald. Die enorme prijsstijging creëert bij velen blinde vlekken in het geheugen. Op dat moment waren er ontelbare andere mogelijke “droominvesteringen” die je kon doen. Slechts enkelen onder hen halen vandaag het nieuws. Want voor elk van die hoogvliegers zijn er vele malen keer meer investeringen die naar 0 gaan. Als je je zou druk maken over elke gemiste investering die duizenden procenten stijgt, ben je nog ver van huis. Zou er geen kans bestaan dat er vandaag weer ergens een cryptomunt gelanceerd wordt die door het dak gaat (en die de bitcoin in een mum van tijd van het toneel laat verdwijnen)?
Dat is waarom jij en ik beter gewoon elke euro die niets staat te doen op onze bankrekening (of bitcoin in de wallet), investeren in een breed gediversifieerd indexfonds. Die zal, na verloop van tijd, gegarandeerd zowat elke vorm van speculatie overtroeven qua risico en rendement.
Toch geen gokje waard?
Ik maak me geen illusies. Het zicht op snelle rijkdom maakt een heel aantal mensen doof en blind voor elke vorm van argumentatie door een blogger die investeert als iets simpel en saai als een indexfonds. We kunnen alleen met hen hopen dat de bitcoin niet eindigt in een fiasco. Maar ‘hoop’ is een vrij labiele houvast wanneer je je zuurverdiende centjes investeert.
Het kan wel even duren vooraleer waanzin en hebzucht plaats maken voor de rede. Er is dus zeker een kans dat de prijs verder, zelfs voor een lange periode, door het dak blijft gaan. Is het dan niet verstandig om toch een klein deeltje van je vermogen te investeren? Wel, het is zoals met elke vorm van speculatie. Het blijft gokken. Een lotje kopen uit de loterij. Ik zie er geen enkel voordeel van in. Zeker wanneer je heel eenvoudig kan mee profiteren van alles wat in deze rijke maatschappij aan waarde gecreëerd wordt.